Samen voor de jeugd op Urk

It takes a village tot raise a child. Op Urk wordt deze spreuk ook echt in de praktijk gebracht met het project DURF. “Met DURF helpen we onze kinderen en jongeren om gezond te leven, actief en betrokken te zijn, je best te doen op school en trots te zijn op wie je bent en wat je doet”, vertelt wethouder Freek Brouwer, enthousiast voortrekker van het project. “We doen dit naar voorbeeld van het IJslands model. In IJsland hebben ze in één generatie een belangrijke verandering in leefstijl weten te bereiken. Dat is ook ons doel: een hele generatie die gezonder, actiever en positiever gaat leven en dit ook weer voorleeft aan de generatie daarna.”

Uitwassen

Kinderen op Urk beginnen vroeger met roken en drinken dan gemiddeld in Nederland, vervelen zich vaak op school en één op de vijf heeft psychische klachten. In de coronatijd verergerden de problemen en uitwassen daarvan waren zichtbaar in de media. Dat gaf een extra impuls aan DURF, dat in die tijd al was gestart maar nog in de pilotfase zat. “Het bijzondere aan DURF is dat we ons niet alleen richten op de jeugd zelf, maar vooral op de gemeenschap eromheen”, vindt wethouder Brouwer. “Het gaat erom dat kinderen overal dezelfde boodschap en hetzelfde voorbeeld meekrijgen. Nu het project een paar jaar loopt merken we dat steeds meer mensen meedoen: onze ouderbijeenkomsten zitten voller, het aantal sportverenigingen dat meehelpt met het organiseren van allerlei activiteiten groeit, kerken sluiten zich, op hun eigen manier, bij ons aan. Ook bedrijven melden zich inmiddels.”

Naastenliefde

Een gemeenteraad die zich voor twintig jaar committeert aan zo’n omvangrijk programma en een hele gemeenschap die zich breed inzet voor DURF, veel gemeenten kunnen daar alleen maar van dromen. Hoe is Urk dat gelukt? Brouwer: “We hebben de gemeenteraad vanaf het begin heel goed meegenomen in het traject en omdat we zoveel jeugd hebben, is dat sowieso altijd al een prioriteit van de raad. Mensen denken vaak dat Urk een gesloten gemeenschap is, maar de gemiddelde Urker is juist heel extravert en sociaal. Naastenliefde en gemeenschapszin worden met de paplepel ingegoten.” 

Naast de wethouder is ook burgemeester Cees van den Bos een belangrijk voorvechter van DURF. “De wethouder en ik hebben tientallen gesprekken gevoerd met jongeren. Het is eenvoudig om met iedereen contact te leggen, zelfs met de lastigste jongeren. Ze praten heel makkelijk en vertellen dan ook echt wat hen dwars zit. We nemen hun ideeën serieus. We hebben hier ook jongeren met een persoonsgebonden aanpak en die zitten er vrijwel altijd zelf bij als ze besproken worden. Dat extraverte van de Urker is zijn kracht, maar kan ook juist lastig zijn.”

Kracht

In het kader van DURF worden veel activiteiten georganiseerd voor de jeugd, zoals een voetbalworkshop met speelsters van Oranje, Urk got talent, een ijsbaan, gastlessen op school, een feest met Koningsnacht en activiteiten vanuit de kerken. Ook is er een app met activiteiten, stages, bijbanen en vrijwilligerswerk. Voor de ouders zijn er informatieavonden, waarbij geen onderwerp wordt geschuwd. Brouwer: “We willen de jeugd stimuleren om actief in het leven te staan door te sporten, om betrokken te zijn bij de gemeenschap, bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk, en om het beste van hun leven te maken door inzet op school en op het werk. We spreken elkaar aan op de kracht die elke Urker heeft.”

Visserij

DURF heeft vooral een positieve insteek, gericht op het voorkomen van ongewenst gedrag. Maar niet alleen de preventieve kant krijgt aandacht. Ook handhaving is van belang, vindt burgemeester Van den Bos. Hij heeft geen sterke signalen van bendevorming of jongeren die op grote schaal worden meegezogen in de criminaliteit. “We zijn een prachtige visserijgemeenschap, daar zijn we trots op. Tegelijkertijd schuilen daarin ook risico’s van ondermijnende criminaliteit. Maar op Urk durven we groos – trots – te zijn op wat mooi en goed is, en we durven aan te pakken wat verbetering verdient. Daarom vinden we DURF zo belangrijk, want in het programma zitten beide elementen. We willen de jeugd op alle fronten weerbaar maken, dus ook tegen ondermijning. Jongeren die grenzen overgaan willen we uit de anonimiteit halen. We leggen hen een last onder dwangsom op van 2500,- per overtreding.”

De eerste resultaten van het programma beginnen zich af te tekenen. “Het is natuurlijk een programma van de lange adem”, vertelt Brouwer. “In IJsland duurde het twintig jaar voordat de omslag echt duidelijk was, maar die omslag was toen ook enorm. Elke twee jaar doen we onderzoek onder onze jongeren en we zien de startleeftijd van roken en drinken iets omhoog gaan. En we merken dat het programma aanslaat door het enthousiasme van de jeugd, de ouders, scholen, verenigingen, kerken en bedrijven. De betrokkenheid groeit en die groei stimuleren we, want we kunnen het niet alleen, iedereen is nodig .”

Gemeenschap

Wat kunnen gemeenten leren van de aanpak in Urk? “Allereerst moet er natuurlijk een reden voor zijn om zo’n omvangrijk programma op te zetten”, benadrukt Van den Bos. “Bij ons was dat het grote aandeel jeugd en de druk op het fysieke en mentale welzijn van kinderen en jongeren.” “Als die reden er is, dan is het belangrijk om de gemeenteraad goed mee te nemen in alle stappen”, vult Brouwer aan. “Bij ons kwam de behoefte deels al vanuit de raad en de betrokkenheid hebben we behouden door ze telkens mee te nemen in activiteiten en successen te laten zien. Dat laatste geldt ook voor de inwoners en daarbij helpt het enorm dat we veel aandacht krijgen van de lokale en regionale media. In het begin is het belangrijk om gewoon te dúrven dóen vanuit de gemeente, terwijl je in een later fase juist de initiatieven uit de samenleving moet omarmen, stimuleren en faciliteren. Maar om een programma als DURF goed te laten werken heb je vooral een hechte gemeenschap nodig.”