Tekst Andrea Jansen
Foto Kees van de Ven
Als jonge puber raakte Dwight verstrikt in de drugswereld. Na bijna 20 jaar van celstraffen, afgewisseld met een zwervend bestaan, lukte het hem eindelijk om aan de grip van de criminaliteit te ontsnappen. De Harde Leerschool, een combinatie van rugbytraining en bieden van toekomstperspectief, maakte het verschil.
Hij zat er niet echt om te springen om ook maar iets te gaan doen, geeft Dwight (37) volmondig toe, maar het Leger des Heils gaf hem twee keuzes in ruil voor onderdak: óf werken als vrijwilliger óf naar de Harde Leerschool. “Ik kwam net uit detentie en had er helemaal geen zin in, maar een beetje sporten leek me dan nog beter dan werken voor bijna niks. Ik ging met tegenzin kennismaken met Dirk van De Harde Leerschool. Maar er was gelijk een klik. Ik kreeg het gevoel dat hij mij graag wilde hebben en ik wilde hem niet teleurstellen.”
Te laat
Het begin was lastig. “Ik was best wel somber, een beetje depressief, had een blowverslaving. Ik was helemaal niet gewend om op tijd op te staan en ik kwam eigenlijk altijd te laat. Het was elke dag heel moeilijk om te gaan. Maar ik had heel weinig geld en op de rugbyclub kregen we ontbijt en lunch. En ook al kwam ik te laat, ik werd altijd heel positief ontvangen. Soms kwamen ze me zelfs halen. En als ik nu eenmaal bezig was met rugby, zag iedereen dat ik eigenlijk een heel positief en sociaal persoon ben en dat ik anderen heel goed kan motiveren. Ik durfde weer te kijken naar mijzelf.”
Dwight behoorde twee jaar geleden tot de eerste lichting van De Harde Leerschool, een traject van tien weken waarin rugbytraining wordt gecombineerd met het geven van toekomstperspectief. De doelgroep is breed: volwassen mannen en vrouwen die in het leven een afslag hebben gemist kunnen er terecht. Bijvoorbeeld als zij uit detentie komen, al heel lang werkloos zijn, gestopt zijn met school of studie, maar ook mensen met een verslaving of een depressie.
Harde sport
“We gebruiken de waarden van rugby om mensen vooruit te helpen in de maatschappij”, vertelt manager en trainer/coach Dirk Danen. “Rugby is een teamsport waarbij je iedereen nodig hebt. Je bent nooit groter dan het team. Het is een harde sport, met flink fysiek contact, maar ook met blijdschap en verbroedering. Je valt vaak, maar staat dan ook weer op. En respect is heel belangrijk. Niemand gaat tegen de scheidsrechter in. Regels zijn regels. En dat wordt door iedereen geaccepteerd.”
Elke ochtend start De Harde Leerschool om 9.00 uur met een gezamenlijk ontbijt. Dat zorgt voor ritme en structuur. Daarna gaan de deelnemers trainen. Dik, dun, langzaam, snel, dat maakt allemaal niet uit. Iedereen doet mee. “Naar de club komen is de grootste stap. Dat vinden de meeste deelnemers in het begin heel erg moeilijk. We proberen die drempel dan ook zo laag mogelijk te maken, dus te laten merken dat we blij zijn dat ze er zijn. Ook als ze te laat zijn. Als ze er eenmaal zijn, dan merk je dat de mannen elkaar motiveren. De sfeer is eigenlijk altijd heel positief.”
Toekomst
Na de rugbytraining en de lunch gaan de deelnemers aan de slag met hun eigen toekomst. De eigenschappen die ze ’s ochtends op het veld laten zien worden gespiegeld. Samen met de coaches stellen ze doelen, waar met hele kleine tussenstappen naartoe wordt gewerkt. “Dat kan van alles zijn, van elke dag genoeg water drinken of je kamer opruimen tot inschrijven voor een studie.” Ook is er aandacht voor verslaving en schuldhulpverlening. Om 15.00 uur eindigt het dagprogramma en dan gaan de deelnemers naar huis. Dat was wel lastig, vindt Dwight. “Je bent de hele dag op de club, waar geen drugs, geen geweld en geen criminaliteit is, maar daarna kom je elke dag thuis in je oude wereldje.”
Na drie weken gaat het hele team op bivak bij het Korps Commandotroepen, het zwaarste onderdeel van het leger. Drugs gebruiken is dan drie dagen en twee nachten onmogelijk. “Dan zie je pas hoe diep mensen zitten”, zegt Dwight. “Dat is heel moeilijk, maar na drie dagen kun je zeggen: het is je toch gelukt, man! Dat is echt een overwinning.”
Schrikken
Na de bivak speelt het team de eerste oefenwedstrijd, altijd tegen een studententeam, bijvoorbeeld in Leiden of Nijenrode. “Dat zijn meestal nogal kakkers, een behoorlijk contrast met onze deelnemers”, lacht Danen. “Als we aan komen lopen met ons team schrikken de studenten vaak wel een beetje. Bij rugby is de wedstrijd hard, maar de sfeer is altijd goed. Na de wedstrijd is er applaus. En we sluiten af met een gezamenlijk diner met de studenten. Dan ontstaan er mooie gesprekken.”
De laatste weken van het traject zijn gericht op de volgende stap: dagbesteding, werk of studie, afhankelijk van de wensen en capaciteiten. Het traject eindigt met een wedstrijd tegen een team van de club, een netwerkborrel en een banenmarkt. Ongeveer de helft van de deelnemers start na het traject met een baan of studie. Dat is een goed resultaat voor zo’n pittige doelgroep en dat is deels te danken aan het netwerk rond een rugbyclub. De rugbywereld is klein en veel leden hebben een bedrijf. De begeleiders blijven de eerste maanden de vinger aan de pols houden.
“De Harde Leerschool verandert je mindset”
Mindset
Dwight hoort bij de vijftig procent die De Harde Leerschool afsloot met een baan. “Ik wilde eigenlijk mijn hele leven rijk worden met nietsdoen. Ik had op mijn 35ste nog nooit een baan gehad. En nu werk ik al twee jaar fulltime. Het is nog steeds wel eens moeilijk om op te staan en te gaan, maar ik doe het elke dag. Ik ben uit de luie bank getrokken, nu plof ik na het werk pas moe op de bank. De Harde Leerschool verandert je mindset. Je valt vaak, hebt pijn, maar staat weer op.”
Het leven is voor Dwight nog steeds niet makkelijk. Hij had flinke schulden toen hij startte met De Harde Leerschool en zit nog twee jaar in de schuldsanering. “Ik werk hard voor vijftig euro per week. Mijn geld is vaak voor het weekeinde al op. Maar ik heb een vriendin met een zoontje, ik hou van hen en van mijn moeder. Ik hou van het leven, ik hou van ademen. Dus ik zet elke ochtend het verstand op nul en ga.”
Wethouder Van Delft: “Iedereen kan stappen zetten”
Wethouder Yvonne van Delft, zelf voormalig rugby-international, haalde De Harde Leerschool in 2019 naar Leiden als onderdeel van de Stedelijke Jeugdaanpak. “De deelnemers zijn daklozen, verslaafden, mensen in detentie en mensen met een GGZ-problematiek. En toch weet een groot deel de eindstreep te halen. Bijna de helft is nog steeds aan het werk of aan de studie. Dat is enorm waardevol, voor de deelnemers zelf, maar ook voor onze maatschappij. Want al die mensen, die al zo jong ontspoorden, komen anders in een uitkering terecht. Door in hen te investeren geef je hen een fijner leven en een zinvolle toekomst. En het scheelt natuurlijk ook veel geld en overlast.”
De wethouder startte zelf als student bij de Leidse rugbyclub DIOK en speelt er nog steeds. “Het fijne van rugby is dat er voor iedereen wel een passende plek is. De teams zijn daarom heel hecht. En ook buiten het veld zijn de leden heel betrokken. Dat zie je nu ook bij De Harde Leerschool. De leden willen iedere deelnemer helpen. Sommige deelnemers worden lid van de club. En sommige vallen af en komen later weer terug. Dat mag altijd.” Van Delft is zoveel mogelijk betrokken bij de start en het einde van de trajecten, om de deelnemers een hart onder de riem te steken. “We kunnen echt het verschil maken voor mensen. Iedereen telt mee, iedereen heeft talenten en als je genoeg tijd neemt, dan kan iedereen stappen zetten. Ik word daar heel blij van.”
Meer weten?
De Harde Leerschool is actief in het hele land. Er is plaats voor zo’n 200 deelnemers per jaar, mannen én vrouwen vanaf 18 jaar. Deelnemers hoeven niet fit of sportief te zijn en er is geen leeftijdsgrens. Meer informatie op www.dehardeleerschool.nl.
Dealbreakers
De Harde Leerschool draait momenteel in zes gemeenten, waaronder Leiden. Het project Dealbreakers van RIEC Den Haag, dat is gericht op het voorkomen van jonge aanwas in de criminaliteit, bekijkt momenteel hoe De Harde Leerschool breder kan worden ingezet voor dit doel. In de eerste fase van Dealbreakers werd in vijf pilotgemeenten een doorlopende leerlijn opgezet, waarbij kinderen en jongeren vanaf groep 7 weerbaar worden gemaakt tegen criminaliteit. Hierbij wordt, samen met Halt, gewerkt met het Alertprogramma, met gastlessen en met de escaperoom Foute Centen. Ook komt er een website, gericht op jongeren en hun ouders.
Inmiddels wordt ook gekeken naar repressie en beter straffen. Nu komen jongeren als ze hebben vastgezeten meestal juist onder nog meer druk te staan van criminelen. Daarom wil Dealbreakers kijken naar een uitweg in combinatie met een perspectief. De Harde Leerschool is hier een goed voorbeeld van. Omdat De Harde Leerschool vanaf 18 jaar is, wordt momenteel ook gekeken naar vergelijkbare trajecten voor kinderen vanaf 14 jaar. Ook andere activiteiten dan sport, zoals muziek en dans, worden hierin meegenomen.
Verder in de toekomst zullen de ervaringen met De Harde Leerschool en vergelijkbare trajecten worden vertaald in een advies voor gemeenten hoe met eigen lokale verenigingen kan worden samengewerkt om jeugd uit de criminaliteit te houden. Ook gaat RIEC Den Haag met een flying squad gemeenten ondersteunen bij het opzetten van een aanpak om jonge aanwas te voorkomen.
Voor meer informatie over dit project kunt u contact opnemen met RIEC Den Haag: bb-riec@denhaag.nl.
