Scan je weerbaarheid

“Na het opstellen van het ondermijningsbeeld waren we benieuwd hoe het er bij onze gemeente intern uitziet. Hoe beleven onze medewerkers veiligheid en weerbaarheid? Daarom hebben we meegedaan aan de weerbaarheidsscan. Het was fijn om te vernemen dat de meerderheid zich veilig voelt in onze organisatie. Toch is dat geen reden om stil te zitten. Juist in een kleine gemeenschap als de onze kent iedereen elkaar en ligt cliëntelisme op de loer. We zagen dat er toch wel wat naïviteit was binnen onze gemeente. Het idee dat het ‘hier toch niet gebeurt’. Maar we zijn dan wel een klein eiland, we hebben ook een haven, vliegveld, veel horeca en veel recreatiewoningen. Bovendien hebben onze medewerkers vaak meerdere petten op. Je moet voorkomen dat je de schijn tegen krijgt en dat malafide partijen het gevoel hebben dat ze een voet tussen de deur kunnen krijgen. Daarom is het belangrijk om met het vier-ogenprincipe te werken en daarnaast besteden we aandacht aan bewustwording bij onze medewerkers.

We hebben veel aanbevelingen gekregen en we gaan nu eerst concretiseren en aanpakken, anders blijven we hangen in onderzoek. We willen, naast verdere bewustwording en communicatie, vooral stappen zetten met de wet Damocles en de wet Bibob, die we met behulp van het RIEC (Noord, red.) willen gaan toepassen op de horeca- en recreatiebranche. Dat is een majeure operatie in een kleine organisatie.”

“Ik werkte nog niet zo lang bij de gemeente Zoetermeer toen ik de uitkomsten van de weerbaarheidsscan kreeg van het RIEC (Den Haag, red.). Ik was positief verrast over de resultaten. Mijn voorganger had al veel aandacht besteed aan bewustwording over ondermijning in de gemeentelijke organisatie en de gemeenteraad. Dat zagen we terug in de uitkomsten. Maar er is nog steeds winst te behalen en de weerbaarheidsscan gaf heel duidelijk aan wat we nog meer zouden moeten doen om de weerbaarheid van de gemeente verder te vergroten. Dat zit hem vooral in het structureel werken aan de bewustwording, in het standaardiseren van werkprocessen, maar ook in aanpassing van de APV en vergunningsplicht voor branches. Verder hebben we nu een fulltime handhavingsjurist aangesteld voor ondermijning en dat is een enorme winst. En we hebben breed in de organisatie aandacht besteed aan de wet Bibob.

Ik vind de weerbaarheidsscan een mooi, concreet product. Het geeft duidelijke handvatten en is ook heel relevant. De piramide van fitte gemeenten geeft goed aan hoe je ervoor staat. We zien dat politie en het Openbaar Ministerie vaak weinig capaciteit hebben; dat maakt het extra belangrijk om als gemeente je verantwoordelijkheid te pakken en ervoor te zorgen dat je niet in zee gaat met criminelen. Met de weerbaarheidsscan in de hand kun je heel effectief te werk gaan en de kwetsbare plekken versterken.”

“Als zeehavenstad hebben we al langer veel aandacht voor ondermijning. De vraag die steeds vaker opkwam was: wordt het risico voor onze medewerkers niet steeds groter? Daarom hebben we zelf gevraagd of we mee konden doen aan de pilot van de weerbaarheidsscan van het RIEC Noord-Holland. Wij hebben bewust de insteek vanuit personeelsbeleid gekozen. De afdelingen veiligheid en personeelsbeleid hebben daarom samen de weerbaarheidsscan opgezet. Dat is heel waardevol gebleken. Bij de aanpak van ondermijning keken we vaak naar de buitenwereld, met de weerbaarheidsscan keken we vooral naar binnen. Naar ons eigen werk.

Hoewel we dachten dat we het best goed voor elkaar hadden en we vanuit de ondermijningsbeelden al behoorlijk wat informatie hadden, ben ik geschrokken van de risico’s. Er is werk aan de winkel. Niet overal in de organisatie zijn medewerkers zich bewust van de risico’s van ondermijning. We moeten de bewustwording verankeren in ons beleid. Er niet eenmalig mee bezig zijn, maar goed borgen. Dat doen we samen met het RIEC. Verder heeft de weerbaarheidsscan geholpen om onze kwetsbare processen en functies in alle teams onder de loep te nemen. Daarop doen we nu zelf nog een verdiepingsslag, met behulp van een gespecialiseerd bureau. En we zijn gestart met intervisie, samen met andere gemeenten. Bovendien willen we de data binnen de gemeente beter samenbrengen in een Veiligheids- informatieknooppunt.

Door de weerbaarheidsscan uit te voeren in het kader van personeelsbeleid en integriteit, hebben we het onderwerp breder in de organisatie kunnen laten landen. Het is niet alleen iets van veiligheid, het is van álle teams. Voor ons heeft dat grote meerwaarde.”