Crisis in de raad

Wat gebeurde er in Brunssum?

In december 2017 stapt de burgemeester van Brunssum op vanwege een vertrouwenskwestie met één van de wethouders. De ene helft van de gemeenteraad steunt de wethouder, de andere helft de burgemeester. Het college valt. Waarnemend burgemeester Gerd Leers komt er al snel achter dat de persoonlijke verhoudingen in de gemeenteraad flink verstoord zijn.

De kiem van alle problemen blijkt te liggen in een conflict uit 1976 over een klein stukje grond. Jo Palmen, de man die 20 jaar later wethouder zou worden, voert daarover rechtszaak na rechtszaak tegen de gemeente. Hij start een lokale partij om andere mensen te helpen bij hun problemen met de gemeente. Deze partij groeit uit tot één van de grotere partijen van Brunssum en Palmen wordt mateloos populair. Op persoonlijk vlak botert het echter niet met een aantal gemeenteraadsleden van vooral landelijke partijen. Dat uit zich onder meer in scheldpartijen in de raad. De inhoud wordt steeds meer ondergeschikt aan de verstoorde persoonlijke relaties.

Nadat Palmen is aangetreden als wethouder, wordt een integriteitsonderzoek gedaan, met als conclusie dat de lokale politicus een risico vormt 'vanwege onacceptabel gedrag en dreigende belangenvermenging'. Hierop weigert de burgemeester samen met Palmen in het college plaats te nemen. Een deel van de gemeenteraad blijft echter pal achter Palmen staan, waarna de coalitie klapt en het college valt.

Knuffelsessie

Gerd Leers moet orde op zaken stellen en vraagt commitment van alle gemeenteraadsleden door ze te vragen letterlijk naast hem te gaan staan. Over deze ‘knuffelsessie’ wordt een beetje lacherig gedaan, maar uiteindelijk staan alle raadsleden naast hem. Ook de grootste vechtersbazen. Door middel van individuele gesprekken en groepssessies met acteurs worden integriteit en omgangsvormen eigen gemaakt. Nieuwsgierig naar het traject dat de gemeenteraad van Brunssum heeft doorlopen? Kijk dan de video Opnieuw Verbonden.

‘Local hero’ en andere risico’s

Gerd Leers ziet dat het probleem in Brunssum helemaal niet zoveel afwijkt van de problematiek die steeds vaker in het lokale en zelfs in het landelijke bestuur voorkomt. Vijf ontwikkelingen die volgens Leers het functioneren van het lokale bestuur belemmeren:

1. Steeds vaker drijven partijen op één charismatisch persoon die de mensen aanspreekt . Als zo iemand steeds populairder wordt en veel stemmen krijgt ontstaat er een ‘local hero’ met een machtspositie. Het gevaar is dan dat het meer gaat over het eigen gelijk, dan over wat het beste is voor de gemeente als geheel.
2. Veel nieuwe raadsleden zeggen: wij spreken namens de mensen op straat. Dat is natuurlijk goed, maar de keerzijde is dat problemen van individuele mensen soms de boventoon gaan voeren. Er wordt dan geëist dat een persoonlijk probleem van iemand wordt opgelost en niet meer gekeken naar wat belangrijk is voor de hele gemeente.
3. Het gebeurt ook dat directe belanghebbenden zich verenigen om zetels in de raad te krijgen. Ook dat is een ontwikkeling die om aandacht vraagt, want eigenbelang voert dan al snel de boventoon.
4. De grootste partijen gaan verbaal continu de strijd met elkaar aan. De kleinere partijen komen er niet tussen, wat zorgt voor te weinig tegenspraak en tegenmacht.
5. Een stevige vergaderorde ontbreekt nogal eens, waardoor debatten gemakkelijk kunnen ontsporen. Het is heel belangrijk dat er duidelijke afspraken zijn en dat mensen hierop aangesproken worden.