Tekst Andrea Jansen
Overal in Nederland zien we een toename van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit. We zien steeds meer drugslabs en dumpingen van drugsafval, met enorme gevolgen voor mens en milieu. We zien ernstige vormen van geweld. We zien dat overheidsgeld misbruikt wordt door criminelen, zoals bij zorgcriminaliteit. We zien ondernemers, zoals vastgoedhandelaren en uitzendbureaus voor arbeidsmigranten, die met illegale constructies veel geld verdienen of geld witwassen.
De overheid werkt intensief samen om ondermijning tegen te gaan. Criminelen zitten echter niet stil. Daarom is het belangrijk om deze gezamenlijke aanpak telkens een stapje verder te brengen. De gemeenteraad speelt hierin een cruciale rol.
Wat is ondermijnende criminaliteit?
Criminelen verdienen miljarden aan ondermijnende criminaliteit. Dit gaat gepaard met excessief geweld, intimidatie en omkoping. Jonge en kwetsbare mensen worden gerekruteerd en wijken raken in de ban van de criminaliteit. Zo ondermijnt deze gevaarlijke parallelle wereld onze samenleving en rechtsstaat.
"Criminelen verdienen miljarden aan ondermijnende criminaliteit"
Samen ondermijning aanpakken
Ondermijning kunnen we als overheid alleen effectief aanpakken als we het samen doen. Het RIEC-convenant geeft overheidspartners de mogelijkheid om informatie te delen, zodat we gezamenlijk criminele netwerken beter in beeld kunnen brengen. Onder leiding van het RIEC wordt informatie gedeeld en gekeken hoe we een criminele organisatie het beste kunnen aanpakken.
Samen ondermijning voorkomen
Liefst willen gemeenten natuurlijk voorkomen dat criminelen voet aan de grond krijgen. Daarom is het heel belangrijk om elke gemeente weerbaar te maken tegen georganiseerde criminaliteit. Er zijn steeds meer instrumenten die gemeenten kunnen inzetten om criminelen te weren. Denk bijvoorbeeld aan de Wet Bibob, het Damocles-beleid en vergunningsplichten voor bepaalde branches. Ook is het belangrijk dat inwoners, ambtenaren, raadsleden en bestuurders signalen van ondermijning en ongewenste beïnvloeding kunnen herkennen en weten wat ze eraan kunnen doen.
Gemeente spil in de aanpak
De gemeente speelt een belangrijke rol in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Hoe groot de criminele organisatie ook is, deze wortelt altijd lokaal. Er is altijd een locatie nodig voor een drugslab, een contract met de gemeente voor een zorgcrimineel of een wijziging van het bestemmingsplan voor een groot project van een malafide vastgoedhandelaar. Om ondermijnende criminaliteit te stoppen is het cruciaal dat elke gemeente blijft investeren in:
- haar eigen informatiepositie
- informatiedeling tussen afdelingen en met partners
- instrumenten die criminelen aanpakken en afschrikken,
- de capaciteit, kennis en expertise van de ambtelijke organisatie.
Ondersteuning
De aanpak van ondermijnende criminaliteit vraagt daarom veel van een gemeente, terwijl het taakveld van een gemeente al enorm breed is. Het is daardoor niet altijd mogelijk om alle kennis en expertise in huis te hebben. Tien RIEC’s, het LIEC en het EURIEC ondersteunen gemeenten hierbij. Met kennis en expertise, met concrete handvatten om de aanpak te verbeteren en met advies en ondersteuning.
Rol van de gemeenteraad
Om de opmars van ondermijnende criminaliteit een halt toe te roepen, moeten wij als overheid nog slimmer en effectiever samenwerken. Dit vraagt enerzijds om voldoende capaciteit en middelen, maar anderzijds ook om verbetering en versterking van de interne samenwerking, bijvoorbeeld tussen de verschillende afdelingen in de ambtelijke organisatie. Het is daarom belangrijk om voldoende geld te reserveren voor deze aanpak, maar ook om nauw samen te werken met andere partijen. De aanpak van ondermijning raakt alle collegeportefeuilles en daar ligt ook de oplossing.
"De aanpak van ondermijning raakt alle collegeportefeuilles"
Wat is het RIEC?
Het RIEC, Regionaal Informatie- en Expertise Centrum, is de spil in de aanpak van ondermijning. Nederland kent een landelijk dekkend netwerk van tien RIEC’s en een EURIEC, dat de Euregionale samenwerking stimuleert. De RIEC’s hebben door middel van het LIEC, het Landelijke Informatie- en Expertise Centrum, een directe lijn met het Ministerie van Justitie en Veiligheid en andere landelijke partners. De RIEC’s ondersteunen allereerst de gemeenten in de eigen regio bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Daarnaast vormt elk RIEC een platform voor integrale informatie, analyse en aanpak, is het de expert in de integrale en bestuurlijke aanpak en vormt het de verbindende schakel in de samenwerking, van lokaal tot euregionaal.
