Tekst Interview: Mariëlle van Bussel. Kaderteksten: Andrea Jansen
Foto Rutger Rog (headerfoto)

Raadsleden krijgen steeds vaker te maken met agressie en geweld. Dit heeft invloed op hun werkplezier, maar soms ook op hun gedrag. Het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur is 24 uur per dag bereikbaar voor raadsleden die te maken hebben met intimidatie, bedreiging of geweld. Voor een luisterend oor, praktisch advies of een doorverwijzing naar een lotgenoot of professionele hulpverlener.

Daniel van Schijndel
Daniël van Schijndel, raadslid gemeente Asten

Daniel van Schijndel, raadslid in Asten, is een van de vertrouwenspersonen die regelmatig geïntimideerde of bedreigde raadsleden te woord staat. Hoewel hij in Asten weinig casussen kent waarbij bestuurders of raadsleden direct bedreigd werden, kent Van Schijndel wel het gevoel van onveiligheid. Dat mag benoemd worden, vindt hij. “Wat voor de een niets betekent, kan voor de ander wel degelijk bedreigend overkomen.”

Meer weten?

Heb jij ook te maken (gehad) met bedreiging of intimidatie? Bel dan met het piketnummer van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur: 070 - 373 8314. De gesprekken zijn vertrouwelijk. Op de website van de Vereniging voor Raadsleden vind je meer informatie over dit thema. Lees vooral ook de collectieve norm, die kort en bondig inzicht geeft in de do’s en dont’s bij intimidatie en agressie in de gemeenteraad.

Onveilig gevoel

De onveiligheid zat ‘m voor Van Schijndel zelf in het gedrag van een ondernemer die eens onderwerp van gesprek was in de gemeenteraad en het college, vanwege het overtreden van allerlei regels. In het café werd hij op de schouder geslagen door één van de medewerkers van de betreffende ondernemer. 'Jij gaat wel vóór stemmen, hè', zei de man, terwijl er nog een groepje collega’s bij kwam staan.

“Ik voelde meteen dat ik op moest letten wat ik zou zeggen”, blikt Van Schijndel terug. “Ik deed er alles aan om het gesprek een andere kant op te buigen en was enorm op mijn hoede. Eenmaal thuis heb ik er nog over lopen piekeren. In feite is het geen intimidatie, maar het kwam op mij wel over als intimidatie.” Het onveilige gevoel heeft geen invloed gehad op zijn werk als raadslid, zegt hij. “Maar als ik deze personen tegenkom in de supermarkt, loop ik wel met een boogje om ze heen. Ze weten dat ik destijds kritisch was, ik heb geen idee hoe ze daarmee omgaan. Een soort black box die voor onrust zorgt.”

Documentaire Doelwit

In de documentaire Doelwit vertellen zes wethouders uit verschillende delen van Nederland hoe een democratisch genomen besluit hen mikpunt maakte van beschimpingen, doodsbedreigingen en intimidatie. Bekijk hier deze docu.

Klein bier

Het incident in het café vond Van Schijndel in eerste instantie te klein om te delen. “Het voelde toen als ‘klein bier’, ik wilde het simpelweg van me af laten glijden en verder gaan. Nu, een paar jaar later, zou ik het misschien anders doen. Ook dat soort gebeurtenissen, waar op een indirecte manier onveiligheid wordt gecreëerd, mogen aandacht krijgen. De een zegt, gewoon niet aan denken, maar dat lukt niet iedereen.”

Om zijn zorgen, die later alsnog ontstonden rondom hetzelfde incident, te delen, sprak Van Schijndel met een fractielid, de gemeentesecretaris en de griffier. “Ik wilde er niet alleen mee blijven zitten, dus ik heb het gedeeld. Het was fijn dat ze naar mijn verhaal luisterden en meedachten over hoe ik hier het best mee om kon gaan.”

Of het onderwerp een taboe is? “Het is niet iets wat je zomaar even bespreekt. Je moet je kwetsbaar durven opstellen, wat voor velen, en ook voor mij, lastig is. In een dorp zijn mensen, denk ik, sneller geneigd om te denken dat het bij hen niet voorkomt.”

Wat hij zijn collega-raadsleden in het land zou willen meegeven? “Een sparringpartner die jou een spiegel kan voorhouden is ontzettend behulpzaam als je geconfronteerd wordt met agressie. Je hebt het gevoel dat je niet alleen staat. Want je kunt in de krant wel lezen dat er nog meer slachtoffers zijn van agressie en/of intimidatie, maar wat zegt jou dat? Het helpt pas echt als je een nummer kunt bellen wanneer je niet meer weet wat je moet doen. Even met iemand sparren is dan erg fijn.”

Meer agressie, minder aangifte

Uit de monitor Integriteit en Veiligheid van I&O Research blijkt dat vooral verbale agressie de laatste jaren vaker voorkomt. In 2020 had 33 procent van de politieke ambtsdragers daarmee te maken. Onder provinciale bestuurders ligt dit percentage het hoogst (36 procent), maar ook bij gemeenten heeft een kwart van de ambtsdragers hier last van gehad. Het percentage ernstige incidenten blijft al enige jaren ongeveer gelijk (10 procent voor gemeenten en 13 procent voor provincies). Incidenten worden meestal (69 procent) wel besproken met de eigen fractie, met de burgemeester, of met collega-ambtsdragers. Opvallend is dat van slechts 7 procent van de incidenten aangifte wordt gedaan, veel minder dan afgelopen jaren. Vaak wordt gedacht dat een incident niet ernstig genoeg is om aangifte te doen, of dat agressie bij de functie hoort. Toch heeft een incident voor 42 procent van de ambtsdragers effect op het werkplezier en het eigen gedrag.

Lees ook de factsheets over het onderzoek van I&O research.

Dit artikel is tot stand gekomen met medewerking van het Netwerk Weerbaar Bestuur. Lees verder op www.weerbaar-bestuur.nl/persoonlijke-verhalen