Tekst Andrea Jansen
Foto © Rijksoverheid
Drie raadsleden vertellen hoe zij omgaan met lastige situaties. Deze dilemma's komen uit een speciaal kaartspel dat het LIEC-RIEC ontwikkeld heeft.
Doet u mee aan de stemming?
U bent raadslid en daarnaast bestuurder bij de plaatselijke korfbalclub. Er meldt zich een nieuwe sponsor. U heeft in de krant gelezen dat de politie kortgeleden een inval heeft gedaan bij het bedrijf van deze sponsor. Ook weet u dat deze sponsor bezig is met een ruimtelijke ontwikkeling binnen uw gemeente en dat hiervoor binnenkort een standpunt wordt gevraagd in de raad. Doet u mee aan de stemming hierover in de gemeenteraad? En wat betekent deze mogelijke sponsoring voor uw integriteit als raadslid?
Marjo Molengraaf, nam onlangs na 16 jaar afscheid als fractievoorzitter ChristenUnie in Gorinchem:
“Ik denk dat je altijd meteen heel open moet zijn bij dit soort kwesties. Ook om jezelf te beschermen. Je hebt de schijn al snel tegen. Dus als de sponsor zich meldt, zou ik meteen al met het bestuur en de sponsor om tafel gaan. Mochten er twijfels blijven en het bestuur toch met deze sponsor in zee gaan, dan zou ik aftreden als bestuurslid. Ik zou dit ook melden aan de burgemeester en ik zou niet deelnemen aan stemming over kwesties waarbij deze sponsor betrokken is. Dat zou ik trouwens ook niet doen als het wel een bonafide sponsor is. Of ik dit zou delen in de raad? Nee dat denk ik niet. Ik zou wel aangeven dat ik niet mee stem aangezien dit een sponsor is van een club waarbij ik betrokken ben. Maar mijn twijfels over de sponsor zou ik alleen delen met de burgemeester. Ik heb al eens een raadslid van een andere fractie aangesproken, omdat hij deelnam aan de stemming over een onderwerp waar hij bij betrokken was. Ik zie te veel dat mensen denken: dit kan nog wel, maar het is een glijdende schaal. Voor je het weet zit je in een ons-kent-ons clubje en dat moet je niet willen als je integriteit je lief is.”
Wat doet u met gevoelige informatie?
U bent fractievoorzitter van een partij met drie zetels in de gemeenteraad. Een goede vriend van u heeft u gewaarschuwd dat een raadslid van uw fractie niet te vertrouwen is en zich bezig houdt met witwaspraktijken. Uit de screening van de partij is niks bijzonders gekomen. Het desbetreffende raadslid is ontzettend populair en heeft een enorme achterban. Wat doet u met deze informatie? En met wie zou u dit kunnen bespreken?
Sjir Hanssen, was 12 jaar raadslid voor de VVD Rheden en was tevens lid algemeen bestuur NVvR:
“Allereerst zou ik het gesprek aangaan met het betrokken raadslid, om hem in kennis te stellen van de signalen die ik heb ontvangen en om het verhaal te toetsen. Als ik merk dat het niet bespreekbaar is, dan ga ik naar de griffier en de burgemeester, om samen met hen te kijken welke stappen we kunnen nemen. Als het wel bespreekbaar is en mijn collega ontkent maar ik wel met twijfels blijf zitten, dan ga ik alsnog naar de griffier en de burgemeester. Ik vertrouw daarbij op mijn morele kompas. Als blijkt dat het gaat om een strafbaar feit, dan ga ik zelf meteen aangifte doen. Dan is het aan het openbaar ministerie om verder onderzoek te doen en eventueel stappen te ondernemen. Het is vooral een dilemma op het moment dat zaken niet bewezen kunnen worden, maar iemand de schijn wel tegen heeft. Op dat moment verliest de betrokken persoon zijn geloofwaardigheid. Dat heeft een negatieve uitstraling op het betreffende raadslid, maar ook op zijn partij. Voor mij is dat simpel: ik wil dat niet onder de vlag van onze fractie. Ik heb wel eens meegemaakt dat een fractielid belangen had bij een bepaald dossier. Hij heeft toen niet meegestemd. Als in jouw buurt huizen worden gebouwd, stem je niet over het bestemmingsplan. Ik ben daar misschien wel heel rechtlijnig in, maar ik vind dat raadsleden boven alle mogelijke schijn van belangenverstrengeling verheven moeten zijn.”
Mengt u zich in het conflict?
U bent net benoemd als raadslid. In de supermarkt komt u een kennis tegen die u feliciteert en meteen ook even meldt dat hij een conflict heeft met een ambtenaar. Hij vraagt of u deze zaak kunt bespreken met deze ambtenaar. Gaat u dit doen?
Frits van Vugt, raadslid D66 in Gilze Rijen:
“Nee, dat zou ik zeker niet doen. Ik ben al vier jaar raadslid en heb best wel eens mensen gehad die naar mij toe kwamen met persoonlijke problemen met de gemeente, maar daarmee ben ik nooit naar een ambtenaar gegaan. Daar heb je niks te zoeken als raadslid. Als mensen problemen hebben met een beslissing van de gemeente, bijvoorbeeld over het aantal uren huishoudelijke ondersteuning, dan verwijs ik naar de procedures die ze kunnen volgen. Zoals een klacht indienen of een rechtszaak beginnen. Daar moeten ze dan zelf mee aan de slag. Dat doen mensen dan ook en soms krijgen ze gelijk en soms niet.
Het is een ander verhaal als ik zie dat er sprake is van een structureel probleem, of als een onderwerp al op de agenda staat van de raad. Ik ben eens benaderd door meerdere mensen die een probleem hadden op het gebied van ruimtelijke ordening. Hun aanvragen bleven lang liggen vanwege gebrek aan capaciteit. Dat heb ik toen wel besproken in de commissie, omdat de raad wel gaat over verdeling van de capaciteit en de prioriteiten.”
Dilemmaspel
De gebruikte dilemma’s zijn afkomstig uit het dilemma-kaartspel van het RIEC-LIEC. Dit kaartspel stelt op een toegankelijke manier integriteitsdilemma’s aan de orde. Een handig middel om in groepsverband aandacht te besteden aan integriteit. In het spel zitten dilemma’s voor bestuurders, ambtenaren en raadsleden.
Gemeenten kunnen het dilemma-kaartspel aanvragen bij het RIEC.
