Tekst Andrea Jansen
Foto Shutterstock
In Oost-Nederland werken politie, Belastingdienst, Openbaar Ministerie en RIEC nauw samen met een speciaal team van de omgevingsdiensten om drugscriminaliteit aan te pakken. Code Geel stelde het team* vijf vragen over deze samenwerking, die uniek is in Nederland.
1. Wat is de rol van jullie team bij de aanpak van synthetische drugs?
“Team Ketentoezicht werkt voor alle negen omgevingsdiensten in Gelderland en Overijssel. Wij zijn liaison tussen deze omgevingsdiensten en de partners. Wij zijn grotendeels gericht op de samenwerking met overheidspartners bij de aanpak van ondermijning en milieucriminaliteit. Wekelijks werken we een hele dag samen aan het thema synthetische drugs in één ruimte met de politie, RIEC, Belastingdienst en OM. Wij helpen vooral met het in beeld brengen en de duiding van de productie- en opslaglocaties van synthetische drugs en de netwerken erachter. In de rest van Nederland gebeurt dit ook wel, maar dan zonder dat de omgevingsdiensten structureel aansluiten, terwijl wij juist merken dat wij informatie hebben, die de andere partners missen.”
“Wij zijn liaison tussen de omgevingsdiensten en de partners”
2. Welke informatie kunnen jullie toevoegen aan dat beeld?
“Toezichthouders van de omgevingsdiensten hebben veel informatie over (bedrijfs)locaties. Via hen weten wij wie erbij betrokken zijn, welke vergunningen er zijn, welke verbanden er zijn met andere bedrijven, of er eerder controles zijn geweest, wat ze daarbij aantroffen en of er maatregelen zijn genomen. We weten ook welke activiteiten er zouden moeten plaatsvinden en welke afvalstoffen bij die activiteiten passen. En vaak hebben we ook bouwtekeningen en kunnen we dus zien hoe bedrijven eruitzien en welke faciliteiten er binnen panden aanwezig zijn. We mogen in Oost-Nederland die informatie delen met onze partners op basis van een convenant. Samen met de informatie van de politie en Belastingdienst, het OM en het RIEC ontstaat een heel compleet beeld van de casussen waar wij aan werken.”
3. Kunnen jullie ook helpen bij de interventies?
“Jazeker. De toezichthouders van de omgevingsdiensten zijn bevoegd om alle locaties met bedrijfsmatige activiteiten te bezoeken. Ter plekke kunnen zij zien of de stoffen die staan opgeslagen kloppen bij het bedrijfsproces en de vergunningen. De politie kan met hen mee en als er iets strafbaars wordt gezien, dan stappen zij naar voren. De toezichthouders hebben ook een rol bij dumpingen of afval op het terrein van een bedrijf en het verhalen van saneringskosten. Door de nauwe samenwerking en de focus op synthetische drugs hebben de omgevingsdiensten inmiddels veel meer kennis van bijvoorbeeld productieprocessen en chemicaliën. Waar toezichthouders eerder bijvoorbeeld alleen zagen dat de opslag niet correct was, zien ze nu ook dat het om grondstoffen voor drugsproductie zou kunnen gaan.”
4. Wat is voor jullie de meerwaarde van deze nauwe samenwerking?
“Allereerst: we maken de activiteiten inzichtelijk en we geven criminelen minder kans voor hun activiteiten. Maar ook het dagelijks werk van de toezichthouders is veranderd. We hebben door deze samenwerking hele korte lijntjes met alle partners. We houden elkaar goed op de hoogte van bijvoorbeeld dumpingen en stemmen dan samen af hoe we deze aanpakken. Zo kunnen politie en toezichthouders samen snel schakelen. Bovendien verzamelen we op deze manier ook veel meer informatie voor onze toezichthouders. Ze weten nu precies waar ze aan toe zijn bij controles. En ook is samen met onze partners een handelingskader gemaakt, zodat de toezichthouders in elke situatie meteen weten wat ze moeten doen. Dat is ook belangrijk voor hun veiligheid. Bovendien kunnen we sneller handhaven als de historie en omstandigheden duidelijk zijn.”
“We maken de activiteiten inzichtelijk en we geven criminelen minder kans voor hun activiteiten”
5. Wat zou je omgevingsdiensten in andere delen van Nederland aanraden?
“Wij denken dat nauwe samenwerking met omgevingsdiensten onmisbaar is bij de aanpak van ondermijning en al helemaal bij synthetische drugs. Het is voor omgevingsdiensten belangrijk om over goede informatie te beschikken en om goed in verbinding te staan met de partners. Maar het is ook voor een compleet beeld van de drugswereld noodzakelijk dat de informatie van de omgevingsdiensten wordt meegenomen in de analyse. Omdat wij wekelijks een dag nauw samenwerken in één ruimte hebben we onderling goed contact, zijn we open en vertrouwen we elkaar blind. We zijn echt één team.”
*Vanwege de aard van het werk willen de geïnterviewden niet met naam genoemd worden.
Experimenteren met drugsaanpak
In Oost-Nederland wordt drugsproblematiek op een innovatieve manier aangepakt. Wat begon als een experiment, is nu uitgebouwd tot een brede aanpak in Gelderland en Overijssel. De focus ligt op het verstoren van criminele netwerken en het zoeken van manieren om criminelen een stap voor te zijn. De verschillende schakels in de logistieke keten van synthetische drugscriminaliteit (grondstoffen, overslag, opslag, productie, tabletteren, afvaldumping en afzet eindproduct) worden in kaart gebracht. Informatie over elk van deze schakels levert een puzzelstukje op dat bijdraagt aan inzicht in het achterliggende netwerk en in locaties waar de activiteiten plaatsvinden. Dit gebeurt bijvoorbeeld door nauwe samenwerking met de omgevingsdiensten, maar ook met de wetenschap en het bedrijfsleven. Zo worden de mogelijkheden van rioolmetingen breder onderzocht. Saxion Hogeschool ontwikkelde een snuffeldrone, die mogelijk ook kan worden ingezet bij de opsporing van drugsproductie.
