Tekst Andrea Jansen
Foto Waterlandkerkje, gemeente Sluis. Foto: ANP
Koeien, weilanden, strand, rust, ruimte en … een drugslab. Als burgemeester van een plattelandsgemeente staat ondermijning niet altijd bovenaan het lijstje met problemen. Toch ging op een koude ochtend in februari de telefoon van burgemeester Marga Vermue. “Crystal meth en Colombiaanse koks, dat verwacht je niet in Sluis.”
''Crystal meth en Colombiaanse koks, dat verwacht je niet in Sluis.''
Helemaal in het zuiden van Zeeland, aan de Belgische grens, ligt de gemeente Sluis. Een gemeente met een klein aantal inwoners, maar een oppervlakte die vergelijkbaar is met de grootste steden van Nederland. “Een gezellige gemeente”, vindt burgemeester Marga Vermue. “Met hele kleine en grotere dorpen, met strand en platteland, met veel hotels, recreatieparken en restaurants. Niet alleen de toeristen prikken daar graag een vorkje, maar de inwoners van Sluis houden zelf ook van een hapje en een drankje.”
Vragen
De Sluizenaren staan van oudsher wat ambivalent ten opzicht van de overheid. Toch was de schok groot toen in Waterlandkerkje, een kern met 500 inwoners, een drugslab werd ontdekt in de loods van een boerderij. Sluis was in rep en roer. Wie zat er achter dit lab? Wat was de rol van de moeder met kleine kinderen die in het huis op het erf woonde? Waarom helemaal in Sluis? Was er chemisch afval geloosd? “Veel vragen en ik kon nergens antwoord op geven”, vertelt burgemeester Vermue. “Als burgemeester is je informatiepositie een lastige, omdat in het kader van het onderzoek weinig tot niets automatisch wordt gedeeld. Dit is beslist iets wat beter kan. Er zijn ook diverse organisaties bij betrokken. Politie en justitie vanuit het strafrecht en gemeente en Regionale Milieudienst vanuit bestuursrecht. De rechtszaak moest ik via de krant volgen.”
Viezigheid
Op de dag dat het lab werd ontdekt was dat nog heel anders. De burgemeester werd gebeld door de politie en nam meteen een kijkje. “Het was natuurlijk raar om een groot lab te zien in die hele oude boerenschuur. Maar waar ik het meeste van schrok, waren de omstandigheden waarin de Colombiaanse koks in het lab woonden. In een klein tentje in de schuur midden tussen de viezigheid. Met alleen een campingtoiletje. Je hebt bij een drugslab het beeld dat mensen er flink aan verdienen en leven als een God in Frankrijk. Nou, dat geldt niet voor de mensen die in zo’n lab werken. Het is mensonterend.”
Onrust
Maar na die eerste dag hoorde de burgemeester niets meer. Niet over de drie Colombianen die als koks in het crystal meth-lab werkten, niets over de Nederlandse verdachten die later werden aangehouden en ook niets over de vrouw met kinderen die in het huis op het erf woonde en snel haar biezen pakte. Dat moet anders, vindt ze. “Het is heel lastig als inwoners en raadsleden je allerlei vragen stellen die je niet kunt beantwoorden. Dat helpt niet bij de onrust die er in de weken na zo’n gebeurtenis is. Al had ik maar wat meer informatie gehad over het proces, dan had dat al geholpen. Bijvoorbeeld over de aanhoudingen of wanneer de rechtszaak is. Ik heb uit de krant moeten vernemen dat de verdachten zijn vrijgelaten.”
De plaats van het drugslab lijkt toevallig gekozen. Uit het onderzoek bleek geen betrokkenheid van inwoners van Sluis en ook de ligging aan de grens lijkt geen rol te hebben gespeeld. Toch kijkt de burgemeester nu anders naar haar gemeente. “We hebben veel plekken waar dit kan gebeuren. Het is hier zo uitgestrekt. Boerderijen liggen vaak honderden meters van elkaar, hebben een eigen toegangsweg. En er is veel leegstand. Toch denk ik wel: al die spullen die gebruikt zijn om het lab te bouwen, zijn allemaal over dat stille plattelandsweggetje vervoerd. Dat moet toch opgevallen zijn?”
''Als je als gemeente de signalen ook zelf binnenkrijgt, dan weet je beter wat er speelt in je gemeente.''
Campagne
Om een betere informatiepositie te krijgen is de gemeente nu aangesloten bij Meld Misdaad Anoniem. Het effect van de eerste voorlichtingscampagne is al te merken, de tweede staat binnenkort gepland. Burgemeester Vermue vindt dat heel waardevol. “Als je als gemeente de signalen ook zelf binnenkrijgt, dan weet je beter wat er speelt in je gemeente.”
De burgemeester hoopt dat er niet nogmaals een drugslab opduikt in haar gemeente, maar mocht dat toch zo zijn, dan zou ze opnieuw een kijkje gaan nemen. “Dat is het beste wat je kunt doen. Mensen zien dat je betrokken bent en dat neemt onrust weg. Je hebt een beter beeld, en je kunt beter reageren op vragen. Dat werd de eerste dagen erg op prijs gesteld. Het zou daarom goed zijn als de burgemeester ook later in het proces wat meer op de hoogte wordt gehouden.”
Methbende
Op 4 februari 2021 werd in het dorpje Waterlandkerkje in de gemeente Sluis een groot crystal meth lab opgerold. Het lab was gevestigd in een oude loods van een boerderij die niet meer in bedrijf was. Drie Colombiaanse ‘koks’ werden ter plekke aangehouden. Een maand later sloot de burgemeester de loods voor een jaar op basis van de Wet Damocles. De Zuid-Amerikanen werden na een half jaar uit voorarrest gelaten. Zij mogen hun proces in vrijheid afwachten. Hetzelfde geldt voor de zes personen die in september 2021 werden opgepakt bij een grote politieactie in Breda. Zij zouden het netwerk achter het lab vormen en zaten drie maanden in voorlopige hechtenis. De rechtbank besloot begin dit jaar dat deze verdachten net als de Colombianen hun rechtszaak niet achter de tralies hoeven af te wachten. Op een datum waarop de rechtszaak inhoudelijk wordt behandeld is nog geen zicht.
Onderzoek crystal meth
Sinds 2019 is in Nederland een sterke toename zichtbaar van crystal meth-productie. In vergelijking met andere synthetische drugs als MDMA en amfetamine is de kennis hierover nog beperkt. Om inzicht te krijgen in het criminele proces van crystal meth-productie heeft RIEC Den Haag een verkennend onderzoek uitgevoerd. Ook geeft het RIEC handelingsperspectief voor de RIEC-partners om het criminele proces rond crystal meth-productie te verstoren. Het onderzoek is te vinden op het Kennis Platform Ondermijning. Hiervoor moet je ingelogd zijn.
