Focus op synthetische drugs

Politie en RIEC besloten samen met partners flink te investeren in de informatiepositie op synthetische drugs. Het resultaat was schokkend. “We zagen geen synthetische drugs, maar het was er wel”, vertelt onderzoeker Eva Veerman van RIEC Noord-Holland. Sterker nog, Noord-Holland bleek een middenmoter als het gaat om productie en dumpingen. “We hadden er in Noord-Holland alleen te weinig oog voor. De focus lag meer op hennep. Uit ons onderzoek bleek dat er wel degelijk veel dumpingen waren geweest, maar die waren niet herkend of geregistreerd als drugsafval. En dat geldt ook voor opslaglocaties. Die werden opgeruimd, maar niet gelinkt aan drugs.”

Vreemde geur

Het projectteam waar Eva deel van uitmaakt lichtte de hele drugsketen grondig door. Het trok elke melding die binnenkwam bij politie of Meld Misdaad Anoniem helemaal na. Zelfs als het alleen maar ging om een vreemde geur. Ook combineerde het team data van verschillende partijen om te onderzoeken wat kwetsbare locaties zijn. Deze locaties werden vervolgens allemaal bezocht door een team van de omgevingsdienst, politie en gemeente. Om te controleren, maar ook om bewoners te waarschuwen voor misbruik door criminelen.

Eva kwam tot opvallende conclusies. “Bij drugslabs denk je vooral aan leegstaande schuren bij boerderijen. Maar bij ons bleken bijna alle labs juist middenin woonwijken te zitten. In rijtjeshuizen en schuurtjes. In één garagebox van 14 m2 werd een enorme hoeveelheid drugs geproduceerd.” Bovendien bleek op een deel van de locaties eerder al een hennepkwekerij te hebben gezeten.

Trends

Het onderzoek leverde 126 namen op van vermoedelijke spelers op de drugsmarkt, die daarvoor nog onbekend waren. Uit een cryptohack van de politie kwam ook veel informatie. Inmiddels is een compleet en zeer actueel beeld ontstaan van labs, dumpingen en opslag. Niet alleen de locaties en betrokken personen zijn in beeld, maar ook de acties van de verschillende overheidsdiensten. Is er bijvoorbeeld een bestuurlijke rapportage opgemaakt, een pand gesloten of een verdachte aangehouden of vervolgd? Het RIEC kan de trends op de voet volgen en problemen snel adresseren.

Verbaasd

Bij de start van het onderzoek bleek dat voor 52 procent van de opslaglocaties en 19 procent van de labs geen bestuurlijke rapportage werd opgemaakt. Politie en gemeenten waren daar erg verbaasd over, omdat zij niet in de gaten hadden dat het zo vaak mis ging. Door meer zicht en sturing liggen beide percentages inmiddels op honderd procent, waardoor gemeenten veel meer mogelijkheden hebben om in te grijpen. Ook wordt in samenspraak met het Openbaar Ministerie meer onderzoek gedaan door de politie: meer verhoren, meer forensisch onderzoek en meer buurtonderzoek. Dat levert bruikbare input op voor de politie, maar ook voor het integrale drugsbeeld.

Het RIEC wil als vervolgstap meer partners betrekken bij de aanpak van synthetische drugs. Uit het onderzoek kwamen 38 partijen naar voren die kunnen helpen bij deze aanpak. Van het meldpunt van de FIOD voor chemische transacties, tot aan afvalverwerkers. Ook gemeenten kunnen daarin een rol vervullen, door bijvoorbeeld in gesprek te gaan met die afvalverwerkers of met woningbouwcorporaties.

Eva: “We merkten vooral ook dat er veel onbekendheid is over de rol die publieke en private partners kunnen spelen. Iedereen weet wel dat notarissen en elektriciens van belang zijn voor criminelen, maar de rol van ketelbouwers, afvalverwerkers, de NVWA en vele andere organisaties, is vaak nog onbekend. Zo kwamen wij er bijvoorbeeld achter dat provincies een potje hebben voor het ruimen van drugsafval. Dat potje werd in Noord-Holland nooit gebruikt, totdat wij daar ruchtbaarheid aan gaven. Nu was in maart het potje voor 2022 al leeg.”