'Sokken' en 'snorren' met één doel

Dat ging niet zonder slag of stoot vertelt Joke Wierbos, teammanager sociaal wijkteam oost. “Sociaal werkers  bekeken handhavers met argusogen en omgekeerd.” Voor de pilot Poortwachter in de Wijk, die de gemeente samen met het VNG Kenniscentrum Handhaving (KCHN) uitvoerde, werden bewust medewerkers gevraagd die weerstand hadden tegen de samenwerking. En na de eerste trainingsdag leken de tegenstellingen groter dan ooit.

Keerpunt

Het keerpunt kwam toen de deelnemers een dag hadden meegelopen met een collega van de andere discipline. Joke: “De handhavers zagen dat de sociaal werkers lang niet zo naïef waren als ze hadden gedacht. En de sociaal werkers ervaarden dat de handhavers niet kickten op het opleggen van een hoge boete. Bovendien kwamen ze erachter dat ze veel vaker dan gedacht betrokken waren bij dezelfde casussen.”

Inmiddels is de nieuwe werkwijze in alle vijf sociale wijkteams van Zwolle geïntroduceerd. Het is de enige gemeente in Nederland waar sociaal werkers, sociaal rechercheurs én inkomensconsulenten integraal werken. De leerplichtambtenaren en de medewerkers van werk en re-integratie hebben ook al interesse getoond in de integrale aanpak.

Bende bij Kees

Een voorbeeld uit de Zwolse praktijk. Een sociaal werker  gaat op bezoek bij Kees*. Kees krijgt maandelijks een persoonsgebonden budget om thuisondersteuning in te kopen, maar in huis is het een enorme bende. Kees vertelt dat hij soms wel hulp krijgt van een familielid en dat dit familielid ook alles regelt rondom zijn persoonsgebonden budget. Het geld wordt hier duidelijk niet rechtmatig besteed en Kees heeft onmiddellijk zorg nodig. Wat doe je dan? Onderzoek of hulp? Na overleg in het integrale team krijgt Kees per direct Zorg in Natura en wordt er tegelijkertijd een onderzoek gestart naar het familielid. Een oplossing waar zowel de handhavers als sociaal werkers zich in kunnen vinden.

Fraudebewust

Zonder de samenwerking in integrale teams was deze casus niet zo voortvarend opgepakt, vermoedt Monique van Esterik, manager sociale wijkteams. “De handhavers en sociaal werkers hebben geleerd door elkaars bril te kijken. Ze delen vaak dezelfde zorgen en hetzelfde rechtsvaardigheidsgevoel. Ze hebben hetzelfde doel, al zitten daar andere wetten en taken achter.”

De inwoners van Zwolle merken vooral dat ze nu vanuit één visie benaderd worden. Bovendien is er meer oog voor het sociale aspect bij handhavers en zijn hulpverleners zich meer bewust van misbruik van zorggelden en de nadelige gevolgen daarvan. Dat werkt efficiënt en duidelijk. Monique: “Als gemeentelijke organisatie wil je tweebenig zijn: doelmatig én rechtmatig. Dat spanningsveld blijft, maar de grote winst is dat we altijd in gesprek zijn. Dat geldt voor de medewerkers van de integrale teams, maar ook voor ons als leidinggevenden.”

Weerbaar tegen fraude

Burgemeester Henk Jan Meijer ziet de integrale werkwijze als een sterk wapen tegen zorgfraude. “In Zwolle gaan honderden miljoenen euro’s om in het sociale domein. Criminaliteit volgt het geld, dus ook in Zwolle neemt de zorgfraude toe. Een goed georganiseerde én geïnformeerde overheid is weerbaarder tegen deze vorm van criminaliteit. Bewustwording van ondermijnende criminaliteit is daarom juist ook aan de zorgkant van de overheid belangrijk. Door de integrale visie werken we als gemeente efficiënter en bieden maatwerk. Hierdoor wordt het belastinggeld goed benut. Ook zijn we als gemeente veel beter geworden in het signaleren van zorgfraude.”