Een andere kijk op motorbendes

Criminele motorbendes vormen de overtreffende trap van ondermijnende criminaliteit. Een in OMG's gespecialiseerde strategisch analist van de politie vertelt waarom motorbendes nóg gevaarlijker zijn dan wij denken.

Topje van de ijsberg

“De meeste criminelen willen gewoon heel veel geld verdienen. Dat ze daarmee onze samenleving ondermijnen, is iets dat ze voor lief nemen. Bij criminele motorbendes ligt dat anders. Ook zij willen veel geld verdienen, maar ze hebben nog een ander doel: het ondermijnen van onze rechtsorde. Ze betwisten openlijk het geweldsmonopolie van de politie en het gezag van het bestuur. En ze praten het geweld goed met mooie verhalen. Wat wij zien van criminele motorbendes is het topje van de ijsberg. Er ligt een probleem onder dat nog veel groter is.”

Groot en sterk

“In Nederland wordt de OMG-wereld gekenmerkt door de aanwezigheid van etnische minderheden en mannen met een reizigersachtergrond. Motorclubs profileren zich als vrijbuiters en krijgers. Zij spreken met hun mannelijkheidscultus vooral jonge, allochtone mannen aan. In onze maatschappij kun je geen carrière meer maken door groot en sterk te zijn en omdat je goed kunt vechten. Je hebt juist meer feminiene vaardigheden nodig. Deze mannen voelen zich in onze maatschappij achtergesteld. Zij willen respect en aanzien. Voor hen lijkt de aansluiting bij een motorbende een betere weg om hun doelen te bereiken, dan door gewoon naar school te gaan en te gaan werken. Bovendien geven de motorclubs hen iets wat ze in onze maatschappij enorm missen: het gevoel ergens bij te horen.”

Saamhorigheid

“De aanwezigheid van motorclubs is een teken dat de overheid steken heeft laten vallen in het handhaven van wetten en regels, maar ook op het gebied van saamhorigheid en inclusiviteit. Want waarom zoeken de leden hun heil bij een criminele motorclub? Omdat deze clubs zeer basale menselijke behoeften lijken te vervullen: veiligheid, verbondenheid en eigenwaarde. Jonge mannen uit groepen die zich -soms terecht- achtergesteld voelen, missen dit in onze maatschappij. Vooral de krijgerscultuur, die zo belangrijk is in hun culturele achtergrond, speelt een rol. Vrouwen kunnen dan ook nooit lid worden van zo’n club.”

Goedlopende multinationals

“Het bedrijfsmodel van motorclubs is enorm succesvol en wordt steeds vaker overgenomen door bendes zonder motor. Zij werven jonge mannen met prachtige verhalen over de gezamenlijke strijd. Verhalen die deels gestoeld zijn op historische werkelijkheid. Zij weten precies wie ze nodig hebben en hoe ze deze mannen kunnen bereiken. In feite zijn het goedlopende multinationals, die toekomstbestendig zijn omdat ze zich telkens weten aan te passen aan veranderende omstandigheden. Ze gebruiken aansprekende en herkenbare symboliek, zoals het motorhesje. Hun imago is van levensbelang. De hesjes, het krijgersideaal, de motoren of bijvoorbeeld de bokshandschoenen.”

Betwisten van gezag

“Motorclubs betwisten openlijk het wettelijk gezag. Zij stellen eigen regels en met het gebruik van geweld en intimidatie als bedrijfsmiddel gaan zij de concurrentie aan met de overheid. Telkens weer proberen ze te laten zien dat de overheid het laat afweten. Neem nu de demonstratie in Leiden tegen de vestiging van zwemleraar Benno L., die gehandicapte kinderen had misbruikt. Door in full color aanwezig te zijn, was de boodschap van de motorbende: de overheid kan jullie niet beschermen, maar wij kunnen dat wel!”

Slimme communicatiestrategie

“Met dit charmeoffensief verspreiden ze tegelijkertijd een anti-overheidsboodschap. De acties voor zieke kinderen, de sportclub die wordt opgericht in een achterstandswijk, de zichtbare aanwezigheid tegen Benno L. Het maakt allemaal deel uit van een uiterst slimme communicatiestrategie. Want niet alleen geven dit soort acties hun eigen imago een boost. Ook laten ze op die manier zien: de overheid doet niks voor jullie, maar op ons kun je rekenen!”

Internationaal netwerk

“Motorbendes houden zich vooral bezig met handel in verdovende middelen, (gedwongen) beveiliging van onder andere horecagelegenheden, vrouwenhandel en prostitutie. De criminaliteit wordt ongrijpbaarder naarmate de samenstelling van de clubs verandert. Omdat het aantal OMG-leden met een andere culturele achtergrond toeneemt, zie je een globalisering van de criminaliteit. Via familiebanden en stamverbanden ontstaat er een groot, internationaal netwerk. De huidige bendes zijn dan ook veel lastiger aan te pakken dan bijvoorbeeld de Hells Angels, waar in ons land oorspronkelijk vooral autochtone Nederlanders lid van waren. Die kenden we goed en zij hadden hun vermogen vooral in Nederland. Nu kan het overal zijn. De Hells Angels Germany worden bijvoorbeeld aangestuurd vanuit Turkije.”

Concurrenten van de overheid

“Criminaliteit is niet de enige reden om criminele motorclubs aan te pakken. Het gaat er niet alleen om wat deze mannen doen in hun onderwereld. Het gaat erom dat ze hun eigen normen en regels hebben en dat ze straffen en belonen. Dat doen ze ook in de bovenwereld en dat werkt corrumperend. Ze tasten daarmee de samenleving aan en beconcurreren de overheid. Het maakt het bestuur kwetsbaar. Maar ook verenigingen en ondernemers zijn doelwit. Nu motorbendes steeds moeilijker aan clublocaties komen, wijken ze bijvoorbeeld vaker uit naar lokale horeca. Ze nemen vlaggen en banieren mee en hangen die dan op bij de ingang van een café. Zo ‘bezetten’ ze als het ware een locatie.” 

Overheid met kracht

“Motorbendes zoeken vrijwel nooit direct de confrontatie op met het gezag, omdat ze weten dat ze dat verliezen en hun status daarmee wordt aangetast. Dat geeft al aan dat we als overheid wél genoeg kracht hebben om ze aan te pakken. Dat doen we natuurlijk ook al, door het sluiten van clubhuizen, oppakken van kopstukken, verbieden van ride-outs, enzovoort. Dit is belangrijk, omdat we een norm moeten stellen en moeten laten zien dat we het niet pikken. Het civiel verbod en bestuurlijk verbod zijn in dit opzicht ook enorm belangrijk. We zijn op de goede weg.”

Motorclubs en politiek

“De nieuwste ontwikkeling van bendes met of zonder motoren, maar mét politieke bedoelingen is een gevaarlijke, waar ik me bijzonder veel zorgen over maak. Politiek en criminaliteit loopt bij deze clubs door elkaar."

"We zien steeds vaker dat buitenlandse politieke stromingen motorclubs inzetten. Om demonstraties wat meer kracht bij te zetten, maar ook als knokploeg tegen andersdenkenden. In Duitsland is dit al het geval, maar het begint zich ook in Nederland te manifesteren. Soms waaien buitenlandse conflicten daardoor over naar Nederland. Bovendien is de werkwijze van motorclubs zeer geschikt voor het werven van gewelddadige activisten. Dus, als je als burgemeester ziet dat een evenement wordt aangekondigd in een lokaal zaaltje, kijk dan altijd even wat erachter zit. De informatiepositie van de burgemeester is hierbij cruciaal.”