Vijf vragen aan…Martijn Smit

U sloot kort na uw installatie in Beverwijk het clubhuis van Satudarah. Waarom?

“We hadden al een goed beeld van wat er in dat clubhuis gebeurde. Als burgemeester is het vooral een kwestie van beslissen wat er gebeurt als er iets wordt aangetroffen. Tijdens de inval troffen we inderdaad wapens en drugs aan. Dan is een spoedsluiting wat mij betreft evident. Daarnaast was het duidelijk een bar, maar zonder horecavergunning. Een jaar is dan de maximale termijn om een locatie te kunnen sluiten. De optelsom van alles wat aangetroffen werd tijdens de inval en de bestuurlijke rapportage van de Landelijke Eenheid hielpen om deze maatregel te kunnen nemen. De duur van een jaar past hier ook bij.”

Wat maakte de sluiting van dit clubhuis complex?

“Ik was al 12 jaar burgemeester - voordat ik burgemeester in Beverwijk werd - en dus wel bekend met problemen rond motorbendes. Toen de inval in het clubhuis plaatsvond was ik echter nog maar enkele maanden in deze gemeente. Ik ging ervan uit dat met het nemen van een bestuurlijke maatregel - namelijk het sluiten van het clubhuis - het grootste probleem zou zijn opgelost. Dus niet. De gemeente Beverwijk bleek al jarenlang verhuurder van het pand te zijn. Het huurcontract was ooit door de gemeente aangegaan met een andere motorclub, maar feitelijk bleek Satudarah de huurder. Om deze reden zijn we een civielrechtelijke procedure gestart om de huurovereenkomst te ontbinden.”

Had de sluiting maatschappelijk impact?

“Jazeker. Omdat de actie uiteraard niet van tevoren bekend was gemaakt en we ook eerst wilden afwachten wat we aan zouden treffen, kwamen er tijdens de inval veel reacties uit de omgeving. Men wilde weten wat er aan de hand was en waarom er een helikopter in de lucht hing. Ik heb daar begrip voor, maar we konden niet eerder communiceren. De reacties kwamen vooral via sociale media. Wat daarbij opviel was dat het heel snel rustig werd toen duidelijk was dat het een inval bij een motorbende betrof en dat de reacties ook direct een stuk minder uitgesproken werden.

Je hoort in Beverwijk eigenlijk twee geluiden: een deel van inwoners snapt de ophef niet. Zij hadden geen overlast van de motorbende. Sterker nog: er waren mensen die zeiden dat hun bedrijventerreintje juist veilig was sinds ‘die jongens’ er zaten. ‘Er is geen idioot die het in zijn hoofd haalt om daar een kraak te zetten.’ Dan hebben mensen nog een belang bij de motorbende ook. Een van de zuiverste uitingen van ondermijning. En een motief om eventuele rottigheid toe te dekken. Een ander deel van de inwoners vindt het goed dat de motorbende wordt aangepakt, want iedereen moet zich aan de regels houden. Een horecaondernemer die een keer een biertje tapt voor een klant onder de 18 krijgt per slot van rekening ook direct een brief van de burgemeester, een gele kaart en een boete.”

Voelt u zich als burgemeester een crimefighter of juist kwetsbaar?

“Ik zie mijn optreden zelf niet perse als daadkrachtig. De aanpak van motorbendes is een gezamenlijke aanpak. De burgemeester is een van de functionarissen in die aanpak. Als functionaris heb je bepaalde bevoegdheden en die zet je in. Dat is geen moeilijke keuze, of eigenlijk geen keuze. Ik denk dat je ongeschikt bent voor de functie als je dat niet zou doen. Het is onderdeel van je werk. Maar natuurlijk maakt het je ook kwetsbaar. In de afgelopen jaren heeft de burgemeester steeds meer de rol van hulpsheriff gekregen. In algemene zin vraag ik me wel eens af of het slim is om dit type bevoegdheden bij een burgemeester te leggen.  Je bent uiteindelijk de enige die zonder uniform en zonder anonimiteit de volgende dag weer op straat loopt. Dat maakt je kwetsbaar.”

In hoeverre helpt de landelijke integrale aanpak van motorbendes u als burgemeester?

“De kwetsbaarheid van burgemeesters maakt dat je ook onder druk gezet kan worden. Als je bijvoorbeeld door bedreiging geen actie onderneemt, valt dat op omdat je met politie en Openbaar Ministerie rond de tafel zit. Dan kan er worden opgeschaald. Misschien pak ik dingen aan die een andere burgemeester in deze gemeente niet had aangepakt. Of pak ik ze anders aan. Dat kan. Maar bij een integrale landelijke aanpak is het vrij ingewikkeld om als burgemeester niet mee te doen. Bovendien is met de landelijke aanpak een methodiek ontwikkeld waardoor je er niet alleen voor staat, omdat er toevallig in jouw gemeente een chapter zit. Die kunnen namelijk overal neerstrijken, bijvoorbeeld als ze in een andere gemeente zijn weggejaagd. Want ja, het waterbedeffect bestaat. Daarom moet je het als gemeente goed op orde hebben, dan komen ze niet bij jou. De landelijke aanpak helpt daarbij. Het sluiten van zo’n clubhuis heeft natuurlijk wel als nadeel dat je het zicht kwijtraakt. Als ze op een vaste plek verblijven heb je de mogelijkheid om het gesprek aan te gaan, als je dat zou willen. Met het landelijk verbod wordt het diffuser. Maar doordat er geen vaste plek meer is om aan de bar te hangen, wordt het misschien ook wat minder aantrekkelijk om lid te worden.”