Roemer schaamt zich … en andere burgemeesters over ondermijning
Tekst Andrea Jansen
Foto ANP Foto
Als fractievoorzitter van de SP in de Tweede Kamer werd Emile Roemer al geraakt door de discussie over arbeidsmigranten. Hij hoefde er daarom ook niet lang over na te denken toen hij werd gevraagd om trekker te worden van het aanjaagteam voor bescherming van arbeidsmigranten. “Ik schaam me kapot dat dit in Nederland kan gebeuren.”
Waarnemend burgemeester van Alkmaar Emile Roemer.
Als waarnemend burgemeester van Heerlen en nu Alkmaar zag Emile Roemer met lede ogen hoe vastgoed werd opgekocht om arbeidsmigranten te huisvesten in erbarmelijke omstandigheden. “Het steekt om te zien hoe hier misbruik van wordt gemaakt. Niet alleen omdat het leidt tot langere wachtlijsten voor een huurhuis voor de inwoners van je stad, maar ook omdat arbeidsmigranten zo ontzettend onder druk worden gezet. Baan kwijt? Dan ook je huis en je zorgverzekering kwijt. Dan houd je je mond wel.”
Roemer: "Wachten kunnen we niet. De nood is hoog"
Handreiking RIEC
Omdat in Limburg vanuit meerdere gemeenten signalen kwamen van arbeidsuitbuiting, had het RIEC Limburg al eerder een handreiking gemaakt voor gemeenten over de huisvesting en uitbuiting van arbeidsmigranten. Deze handreiking werd aangeboden aan Roemer, die waarnemend burgemeester was van Heerlen toen hij trekker werd van het aanjaagteam. In de aanbevelingen van het aanjaagteam komen veel van deze tips terug. “We hebben een heel evenwichtig en breed gedragen advies kunnen opstellen. Het is nu aan de regering om dit uit te voeren.”
Wachten kunnen we niet, vindt Roemer. De nood is hoog. “Ik hield het niet droog toen ik zag in welke omstandigheden mensen hier leven. Beroerde huisvesting, slechte betaling, grote druk om maar zoveel mogelijk te werken. Soms al jarenlang. En heel Nederland weet dat dit gebeurt.”
Burgemeesters over de aanpak van ondermijning
“Juist vormen van criminaliteit die niet direct zichtbaar zijn, zoals arbeidsuitbuiting, zijn lastig om aan te pakken, maar daarmee niet minder belangrijk. Zo speelde er in 2020 een grote casus rondom Haagse uitzendbureaus die arbeidsmigranten zouden uitbuiten via tewerkstelling in het Westland. Arbeidsmigranten horen ten minste het minimumloon te verdienen, bruto is dat zo’n 1600 euro per maand. Tijdens de integrale actiedag die in oktober heeft plaatsgevonden, gaven drie arbeidsmigranten aan slechts 600 euro per maand te verdienen. Omdat arbeidsmigranten door de verstrengeling van werk, vervoer en huisvesting compleet afhankelijk zijn van de uitzendbureaus, klagen zij vrijwel nooit en is het normaal moeilijk dit soort informatie te krijgen. Ik ben blij dat we deze casus hebben opgepakt onder de vlag van het RIEC Den Haag. Hierdoor hebben we informatie kunnen verzamelen en kunnen delen met Inspectie SZW, de Belastingdienst, de politie en de gemeenten Den Haag en Westland waarmee we deze uitzendbureaus kunnen aanpakken. Elke organisatie, ook de gemeente Den Haag, kan hierdoor nu gerichte maatregelen treffen om arbeidsuitbuiting tegen te gaan.”
Jan van Zanen, burgemeester Den Haag“Aalten is een Achterhoekse plattelandsgemeente met een groot buitengebied. Een gemeente waar nog gemeenschapszin bestaat, en een cultuur van ons-kent-ons. Daardoor was ondermijning voor velen een ‘ver-van-mijn-bedshow’. Omdat we werden wakker geschud door recente ontdekkingen in onze gemeente en bij de buren, nemen de onrust en de alertheid ook hier toe. Je ziet het pas als je het door hebt, tenslotte.
Als burgemeester probeer ik samen met het enthousiaste politieteam en het RIEC die bewustwording en daarmee het draagvlak voor de strijd tegen de ondermijning te vergroten. Dus veel aandacht voor communicatie rond sluitingen, informatiebijeenkomsten vanuit KVO-Buitengebied en ook het project LeerlingAlert. Rond de opkomst van designerdrugs hebben we bijvoorbeeld alle 1600 ouders van VO-scholieren een brief gestuurd. Met de beperkte politiecapaciteit zullen we immers vooral de burgerkracht moeten versterken en beter moeten benutten. En met succes; het aantal tips en de MMA-meldingen nemen toe, evenals het aantal opgespoorde hennepplantages.”
Anton Stapelkamp, burgemeester Aalten
“Cocaïnehandel heeft in Midden-Nederland een verwoestende uitwerking; een enorm aantal van 90 criminele clusters houdt direct verband met de cocaïnehandel waarbij vele miljoenen euro’s worden omgezet. Excessief geweld om hun criminele imperium in stand te houden of uit te breiden wordt niet geschuwd. Regelmatig maken criminelen gebruik van kwetsbare tieners die onder gewelddadige druk de criminaliteit in worden gezogen. Midden-Nederland is hiermee een kraamkamer voor jonge aanwas in de criminaliteit. In 2019 is een veelbelovende start gemaakt met de uitvoering van het actieplan “Wie praat die gaat” waarbij we ons met het programma Straatwaarden(-n) richten op het voorkómen van die jonge aanwas. Daarnaast versterken we de lokale aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit op vele thema’s zoals bedrijventerreinen, horeca, buitengebied en criminele families. Het vereist een lange adem om al deze ambities te verwezenlijken en écht duurzame effecten te behalen. Juist daarom is structurele continuering van de versterkingsgelden voor Midden-Nederland noodzakelijk.”
Frans Backhuijs, burgemeester Nieuwegein en voorzitter Taskforce GOC Midden-Nederland“De negatieve effecten van de drugseconomie hebben ernstige gevolgen voor de veiligheid en vrijheid van de inwoners en ondernemers in de regio Amsterdam. De internationale drugshandel leidt tot ondermijning van delen van de economie en de samenleving. De impact van drugshandel op de stad neemt toe vanwege het excessieve geweld, de aantrekkingskracht van het snelle drugsgeld op jongeren en de ondermijnende werking van de grote geldstromen op verschillende sectoren. Door de coronacrisis lopen Amsterdamse horecazaken in nood het risico in handen van niet-bonafide partijen te vallen. Het is mogelijk dat veel cafés en restaurants, ondanks de steunmaatregelen van de overheid, het niet gaan redden en noodgedwongen in de verkoop belanden. Wij willen uiteraard de solide ondernemingen behouden en voorkomen dat foute investeerders de horecazaken in nood overnemen. In RIEC-verband en samen met Koninklijke Horeca Nederland waarschuwen wij horecaondernemers voor het gevaar van fout geld.”
Femke Halsema, burgemeester Amsterdam
“Criminaliteit is allang niet meer een eenvoudig te herkennen activiteit. De boven- en onderwereld raken steeds meer verweven: criminele organisaties weten feilloos de zwakke plekken te vinden en zetten mensen onder druk om hun doelen te bereiken. Schiphol is met zijn vele internationale verbindingen en de vele duizenden mensen die daar werken en reizen een interessant speelveld voor criminelen. We mogen niet laten gebeuren dat criminelen zich verrijken ten koste van anderen en de openbare orde en veiligheid in gevaar brengen. Daarom slaan wij (publiek-privaat) en met behulp van het RIEC Noord-Holland de handen ineen om georganiseerde criminaliteit op de luchthaven tegen te gaan.”
Marianne Schuurmans, burgemeester Haarlemmermeer“Hechte samenwerking is voor mij de belangrijkste factor in de aanpak van ondermijning. In de praktijk loop ik echter nog dagelijks tegen het feit aan dat we hier als partners binnen het RIEC-convenant nog stappen in kunnen zetten. Het loslaten van het silodenken is nodig om een stevige vuist te maken tegen ondermijnende criminaliteit. Hierbij moet je over je organisatieschaduw heen durven stappen om samen maatschappelijk effect te bereiken. Aan de andere kant merk ik dat partners zich zeer betrokken voelen bij de integrale aanpak van ondermijning. Met het convenant ‘Hecht Bondgenootschap’ hebben afgelopen jaar nagenoeg alle gemeentebesturen in Brabant en Zeeland de handen ineen geslagen om deze aanpak de komende jaren, door het toekennen van extra financiën, te verstevigen. Deze mooie lokale bekrachtiging onderschrijft de noodzaak om ook in het nieuwe regeerakkoord de integrale aanpak van ondermijning stevig te positioneren. De regionale/lokale aanpak wordt gefinancierd met incidenteel geld vanuit het ondermijningsfonds. Hetzelfde geldt voor preventie van ondermijning. Het is van belang dat het komende kabinet zorg draagt voor structurele financiering zodat deze aanpak kan worden voortgezet. De aanpak van ondermijning blijft tenslotte een kwestie van een lange adem zoals ook het rapport ‘Pact voor de Rechtsstaat’ nadrukkelijk beschrijft.”
Theo Weterings, burgemeester Tilburg
“Om te komen tot een brede maatschappelijk aanpak van ondermijning is een structurele en systematische samenwerking nodig. Een cruciaal onderdeel daarin is het creëren van een intelligente informatiepositie, ofwel, ‘Integrale Intelligence’. Elke RIEC-partner heeft zicht op een deel van de problematiek. Door gezamenlijk de in de regio spelende fenomenen aan te pakken, krijgen we gestapelde informatie, die ons een volledig, actueel en dynamisch beeld geeft met mogelijk op den duur een voorspellend karakter. Hierdoor kunnen we gerichter interventies plegen of barrières opwerpen. Op deze manier pakken we de ondermijnende criminaliteit gezamenlijk en stevig aan.”
Sybrand Buma, burgemeester Leeuwarden“In 2019, met de komst van de landelijke versterkingsgelden (het ondermijningsfonds), zijn de versterkingspijlers in de regio Rotterdam opgericht. In een korte tijd zijn al goede resultaten bereikt en is de doeltreffendheid van een integrale aanpak bewezen voor het bestrijden en voorkomen van ondermijnende criminaliteit. Het is hierbij van belang om lokaal, regionaal en landelijk samen te werken, waarbij verbinding met de lokale en bestuurlijke aanpak essentieel is. We werken met verschillende partners in RIEC-verband om onder andere ondermijnende criminaliteit in de Rotterdamse haven aan te pakken. We zijn er echter nog niet. Zo moet er meer gedaan worden om een betere informatie-uitwisseling tussen organisaties mogelijk te maken. Daarnaast is structurele financiering essentieel om een effectieve aanpak nog beter te organiseren. Het is een kwestie van doorzetten en een lange adem om criminele organisaties bij de bron aan te pakken. Om ervoor te zorgen dat misdaad niet loont, moet er landelijk en lokaal blijvend geïnvesteerd worden in de integrale aanpak van ondermijning.”
Ahmed Aboutaleb, burgemeester Rotterdam
