Vijf vragen aan… beleidsadviseur NVM Kees Vlaanderen

1) De NVM werkt al een tijdje samen met de overheid om ondermijning tegen te gaan. Wat vinden de leden daarvan?

“Onze leden hebben een sleutelpositie op de vastgoedmarkt. De kans is dan ook groot dat zij vroeg of laat met criminelen te maken krijgen. Naast de maatschappelijke verantwoordelijkheid die we allemaal voelen, hebben makelaars ook zelf last van criminaliteit. Als een huis waarvoor jij hebt bemiddeld, wordt gebruikt voor een hennepkwekerij, dan zit de eigenaar met heel veel schade. Dat is sowieso al heel vervelend voor een verhuurmakelaar, maar er is ook nog een kans dat je zelf opdraait voor de schade als je niet zorgvuldig genoeg gewerkt hebt. In het begin was ondermijning voor veel makelaars nog wat ver van hun bed, maar nu beseffen al onze leden wel dat het overal gebeurt: in de stad en op het platteland.”

2) Hoe werkt de poortwachtersfunctie in de praktijk?

“Vanwege onze sleutelpositie op de vastgoedmarkt hebben wij de plicht om uit te zoeken of huurders en kopers bonafide zijn. Dat is niet altijd makkelijk. De onderzoeksplicht die voor onze branche geldt, stuit nog wel eens op beperkingen door de privacywetgeving. Je kunt bijvoorbeeld niet eens controleren of een aspiranthuurder woont waar hij zegt te wonen, omdat we geen toegang tot de Basis Registratie Personen hebben. Zakelijke klanten checken we onder andere in het UBO-register, maar een deel hiervan is afgeschermd.

Makelaars zouden meer mogelijkheden moeten hebben om hun poortwachtersfunctie goed uit te voeren en toegang moeten hebben tot meer gegevens. Maar ook zou het lijntje met de politie en gemeente korter moeten zijn. Enige jaren geleden konden we in Amsterdam, op basis van een zogenoemd stoplichtconvenant, bij de politie checken of een partij malafide was. Dat werkte ontzettend goed, maar in verband met de aangescherpte privacywetgeving mag dat niet meer.”

3) Maar er zijn ook malafide makelaars, die wil je niet in alle systemen laten neuzen. Hoe zien jullie dat?

“Iedereen mag zich tegenwoordig makelaar noemen, het is geen beschermd beroep meer. Ik denk dat we de titel makelaar weer zouden moeten beschermen. Deze officiële makelaars kun je dan ook meer bevoegdheden geven. Dat werkt preventief, terwijl je tegelijkertijd makkelijker kunt ingrijpen. Als het mis gaat zet je zo’n makelaar uit het register. Er zijn drie grote brancheverenigingen in de makelaardij, waarvan NVM er één is. De makelaars die lid zijn van een van deze verenigingen leggen zichzelf hoge kwaliteitsnormen op, zijn aangesloten bij de geschillencommissie en zijn onderworpen aan onafhankelijk tuchtrechtelijk toezicht.

Van de verhuurmakelaars, de branche waar het meeste mis gaat als het gaat om ondermijning, is echter maar dertig procent aangesloten bij een branchevereniging. Daar heb je dus nauwelijks grip op.”

4) Er verschijnen vaak nieuwsberichten over malafide makelaars. Hoe vinden jullie dat?

“Makelaars zijn voor ons diegenen die zijn ingeschreven bij een branchevereniging en op die manier aan allerlei kwaliteitseisen voldoen. De rest noemen wij ‘bemiddelaars’, dat zijn voor ons geen echte makelaars. Het zou helpen als dat onderscheid ook door de overheid wordt gemaakt.

Nu wordt een crimineel die iets met vastgoed doet vaak ‘malafide makelaar’ genoemd, terwijl de ‘echte’ makelaars er heel veel aan doen om criminaliteit te voorkomen. Dat werkt demotiverend.”

5) Wat kunnen makelaars en overheid samen nog meer doen om ondermijning tegen te gaan?

“Naast meer bevoegdheden om te voldoen aan onze functie als poortwachter, kunnen we ook lokaal en regionaal veel meer samenwerken. Die initiatieven zijn er ook al. In Limburg bijvoorbeeld, hebben we geparticipeerd in het project Basalt, dat zich richtte op Albanees sprekende criminelen. Door daar informatie uit te wisselen op fenomeenniveau, hebben we veel ellende weten te voorkomen. We konden onze leden bijvoorbeeld waarschuwen voor misbruik van Maltese paspoorten. En op bepaalde trucjes die wijzen op witwassen.

Sommige gemeenten hebben regelmatig overleg over vastgoed, met bijvoorbeeld politie, notariaat, makelaardij en woningcorporaties. Dat werkt ook uitstekend. Binnenkort start het LIEC met de fenomeentafel vastgoed, waarop dit soort initiatieven samenkomen. Daarnaast zijn wij er voorstander van om bij sluiting van een pand in het kader van de wet Damocles, beter te kijken naar de rol van de bemiddelaar. Is de verhuurder of diens bemiddelaar zorgvuldig te werk gegaan of is er nauwelijks onderzoek gedaan bij het aangaan van de huur? Maak verschil tussen domme pech en opzet.”